Waarom stress niet altijd negatief is
Zeker in deze tijd denk je misschien dat stress een negatieve uitwerking heeft op jou en (dus) in je leven. Toch is stress niet per definitie een probleem!
Sommige stress geeft je namelijk een positief gevoel (eustress). Terwijl andere stress je angstig maakt of blokkeert (distress).
Je bent voor een bepaalde stress gebouwd
Welke stress positief werkt, is voor ieder mens uniek. Je bent als het ware ‘gebouwd’ om een bepaalde vorm van stress te kunnen verwerken en daar een positief gevoel aan over te houden. Dit soort stress activeert. Geeft een kick. Stimuleert levenslust. Geeft voldoening. En vergroot (zelf)vertrouwen.
Ik zie regelmatig klanten die proberen alle stress uit hun leven te bannen (door wat voor reden dan ook). Dat is begrijpelijk als ‘stress’ je op een gegeven moment is opgebroken. Als je hebt ervaren dat je in de ratrace niet meer jezelf was, of niet meer in contact stond met je kern. Als je leefde op een manier die eigenlijk niet in lijn was met hoe je het diep van binnen wilde.
Ik heb zelf in meerdere levensfases dusdanige spanning ervaren dat ik dacht dat het slim was om alleen maar ontspannende en parasympatische prikkels te (be)leven. Maar, door alleen maar op dat rempedaal te drukken, verminder je zonder dat je er erg in hebt stapje voor stapje je levenslust. Op een gegeven moment merkte ik dat ik ‘mat’ was. Een soort sluier over me heen had waardoor ik mezelf niet liet zien. Mijn lichaam reageerde anders. En ik beleefde weinig tot geen ‘kick’ en actie-gevoel. Iets dat ik eigenlijk juíst zo lekker vind.
Ik ontdekte dat het belangrijk is om uit te zoeken welke stress juist wél fijn voor mij werkte. Zo’n positieve vorm van stress heeft vaak een directe verbinding met je talenten, gave of missie. Daarnaast wordt de kans op een positieve uitwerking van stress groter zodra je het bewust opzoekt.
Werking van Stress
Om de werking van stress beter te kunnen begrijpen een stukje achtergrond:
Stress, zoals wij dat woord in de volksmond hanteren, is niets anders dan het gevolg van een prikkel (of een setje prikkels) die binnenkomt in het brein en een bepaalde output veroorzaakt.
Dat gebeurt diep in ons brein. Namelijk in de amygdala. Dat is een klein orgaantje dat werkt als een ‘gevarenscanner’. Op het moment dat prikkels je brein inkomen (via je zintuigen), worden de prikkels direct gescand door de amygdala. Die bepaalt of een prikkel gevaar betekent, of ontspanning.
Als een prikkel als ‘gevaar’ wordt gezien door de amygdala, zendt deze een signaal uit naar de hypothalamus waardoor hormonen in de bijnier worden aangemaakt: Adrenaline (korte termijn stress) en vervolgens, als de prikkel blijft: Cortisol.
Onder invloed van deze hormonen komt ons lichaam in een verhoogde staat van paraatheid. De bekende ‘fight or flight-reactie’. Op dat moment willen we vluchten of vechten. Oftewel, we komen in ACTIE.
Als je alleen maar in die actie of ‘aan’-stand staat (yang), is dat natuurlijk niet ideaal. Maar, andersom, constant in de uit-stand (yin), ook niet. De kettingreactie van stress is soms dus heel effectief. In het verleden, toen er nog meer fysiek levensbedreigende situaties waren, maakte het verschil tussen leven of dood. Maar, ook vandaag de dag kan stress effectief zijn. Bijvoorbeeld als je plotseling een auto ziet aankomen en moet uitwijken, als je jezelf moet verdedigen voor iets of iemand, als je een deadline wil halen, of op de toppen van je kunnen wil presteren. Stress kan je dus ook helpen!
Sterker nog: Jij, als uniek mens, bent in staat om een bepaalde soort stress heel goed te verwerken. Dat betekent niet perse dat je er tijdens de stress-ervaring van geniet. Maar, na afloop geeft deze soort stress (eustress) je een bepaalde euforie of voldoening. Sporters zullen dit gevoel wellicht herkennen in de effecten van stress rondom sportmomenten. Maar wellicht kan je ook voorbeelden verzinnen uit je werk. Of tijdens het uitvoeren van je hobby.
Ik durf te stellen dat als we met enige regelmaat bewust ‘positieve stress’ opzoeken, dit ons als mens een stuk energieker en gelukkiger maakt. Hoe die positieve vorm van stress eruit ziet is per persoon verschillend en kan op verschillende niveaus plaatsvinden. Bijvoorbeeld op fysiek niveau (zoals in de vorm van een tempo-, HIT-, of krachttraining). Op mentaal, sociaal of emotioneel niveau (kies een doel dat net buiten je comfortzone ligt). Of bijvoorbeeld door te spelen met elementen als tijd, ruimte, of kou.
Hoe vaak en hoe sterk zo’n positieve stressprikkel idealiter voorkomt, is per persoon en levensfase verschillend en is afhankelijk van je getraindheid (fysiek, mentaal en emotioneel). Maar, af en toe ‘prikkelen’, dat hebben we allemaal nodig.
Ga dus, juist in deze tijd, bewust op zoek naar zaken die jou een positieve stress reactie geven.
Teal Swan nam een video op waarin ze het verschil tussen distress (negatieve stress) en eustress (positieve stress) haarfijn uitlegt. Ze geeft een aantal voorbeelden en stelt aan het einde twee vragen die de moeite waard zijn om voor jezelf te beantwoorden.