Voor TRANSITION schreef ik (Marije Pieterse-te Raa) onderstaand artikel. Het is geplaatst in de online special Beter Worden. Neem zeker een kijkje in deze waardevolle special als je een betere versie van jezelf wil worden!
Een betere triatleet worden, gaat verder dan alleen het fysieke aspect. Je brein heeft een minstens zo grote invloed op jouw prestaties. Maar hoe vergroot je die mentale kracht? Marije Pieterse-te Raa neemt je mee in de ‘bovenkamer’ en geeft een aantal oefeningen om jouw brein te trainen. Betreed een nieuw gebied.
Het winterseizoen van 2020 is bijzonder. Zekerheid over sportieve wedstrijddoelen ontbreekt. Gezamenlijk trainen kan beperkt. En we zijn massaal thuis waardoor het werk-, gezins-, sociale en sportleven er voor velen anders uitziet dan voorheen. Grote kans dat er ook voor jou van alles is veranderd.
Als ‘normaal’ trainen en leven niet gaat, kan je dat zien als gemis. Maar stel dat deze omstandigheden je helpen een nieuw gebied te verkennen: in je brein. Wat als je onder deze omstandigheden mentaal krachtiger kan worden? Je brein kan herprogrammeren? Zodat je meer balans kan houden in je leven en boven jezelf kan uitstijgen?
DRIE LAGEN
Vooruitgang gebeurt immers niet alleen via fysieke training. Juist als sporter zal je regelmatig ervaren dat je bestaat uit een fysieke, mentale en emotionele laag. Denk bijvoorbeeld aan een fysieke uitdaging als je lijf iets nog niet kan. Of herinner die triathlon waarin het mentaal uitdagend was om je aandacht bij de wedstrijd te houden. Of denk terug aan de emotionele euforie die je voelde toen je eindelijk onder jouw PR op de 10km dook.
Als mens hebben we te maken met die verschillende lagen. Maar er is is nog meer dat we kunnen! We kunnen namelijk boven die fysieke, mentale en emotionele laag uitstijgen. Misschien heb je tijdens een sportmoment wel eens de staat van Flow ervaren. In Flow komen we met onze aandacht volledig in het hier en nu. Alle lagen zijn in Flow verbonden. Ons hoofd (denken), buik (voelen en emoties) en hart (intuïtie) werken optimaal samen. Het is een staat waarin je bewust bent en tegelijkertijd balans, speelsheid, synergie en verbinding ervaart.
De Flow-staat kan je in alle facetten van je leven ervaren. Veel sporters ervaren het tijdens hun geliefde sport. Kunstenaars, musici of wetenschappers brengen hun meesterwerken voort in Flow. Maar ook in je dagelijks leven, werk of gezinsleven kun jij Flow ervaren.
BOVEN JEZELF UITSTIJGEN
Waarom is die Flow-staat nou zou belangrijk voor jou als triatleet? Heel simpel: het is een staat waarin je boven jezelf uitstijgt. Je identificeert je niet langer met het idee dat je van jezelf hebt (ego). Het is in die zin dus niet alleen belangrijk voor jou als sporter, maar voor jou als mens! Je bent in Flow vrij van verwachtingen die je bewust of onbewust hebt. Er is een diep vertrouwen en je bent niet langer bezig met het plaatje waar je voor je gevoel aan moet voldoen. Je beweegt letterlijk en figuurlijk vanuit puur bewustzijn.
Om vaker in Flow te raken, dien je je brein te trainen. En dat kan! Het menselijk brein is door de eeuwen heen geëvolueerd. We zijn inmiddels in staat om meer gedeelten van ons brein te gebruiken dan vroeger. Dat maakt dat we een andere staat van bewustzijn kunnen bereiken. Steeds meer mensen ontdekken dit.
Waarom is die Flow-staat nou zou belangrijk voor jou als triatleet? Heel simpel: het is een staat waarin je boven jezelf uitstijgt.
AUTOMATISCHE PILOOT
Misschien herken jij het ook? Bijvoorbeeld in deze coronatijd waar we niet op de automatische piloot kunnen trainen, werken, socializen of naar wedstrijddoelen toe kunnen werken. Maar denk bijvoorbeeld ook aan momenten met overspanningsklachten, blessures of ziektes, niet presteren op het niveau dat je gewend bent, relaties of vriendschappen die stuk lopen, of er een verandering in je werkzaamheden of aanstelling.
Kortom, een gebeurtenis waardoor we ons niet meer kunnen identificeren met wie we dachten te zijn (ego). Hoewel deze momenten vaak pijnlijk of ingewikkeld zijn, kunnen het mega katalysators zijn in groei van bewustzijn. Dat komt doordat we op dit soort momenten moeten afstappen van onze automatische programmering. Ons brein werkt namelijk via automatische stimulus-respons. Of je nou wilt of niet.
REACTIES
Stel je maar eens een citroen voor. Snijd hem in je gedachten door, pak een helft van de citroen op en stel je voor dat je erin hapt. Je speekselklieren zullen automatisch reageren. Of stel je voor dat je de wisselzone van je triathlon of duatlon inloopt om je spullen klaar te leggen. Je voelt, hoort en ziet de sfeer van actie en spanning. Check nu eens je hartslag en spierspanning. Er vinden automatisch reacties plaats.
Deze reacties vinden plaats via ons limbische brein, in de hersenstam en in de kleine hersenen. Tot dit moment in de geschiedenis hebben de meeste mensen veelal geleefd vanuit deze hersengebieden. De hersenstam en kleine hersenen verzorgen alle functies die nodig zijn voor ‘ben ik veilig?’. Denk aan automatische vecht- of vluchtreacties bij stress of juist een verbeterde spijsvertering bij ontspanning. Het limbische brein houdt zich ook bezig met ‘ben ik geliefd?’. Dit deel van het brein veroorzaakt emotionele reacties. Emoties sturen vervolgens ons gedrag aan.
BEWUSTZIJN TRAINEN
Dit dierlijke evolutieniveau kunnen we als mens overtreffen door bewuste, niet automatische actie. Dit soort acties stuur je aan via de neocortex in je brein. Hier ligt dus de mogelijkheid om ons bewustzijn te trainen. Met name in de voorhoofdskwabben. Deze zijn zeer fijngevoelig en daardoor ontvankelijk voor energie en informatie die bijvoorbeeld via intuïtie bij ons komt.
Ook jij bent geboren met een ongeconditioneerde geest waardoor je dit gebied van het brein kan gebruiken. Maar, door de lessen die we leren via onze opvoeders, omgeving en onze ervaringen, leert de geest te reageren op prikkels. Dit helpt ons aanvankelijk in overleven. In de jaren die volgen leer je als peuter en kleuter dat bepaald gedrag iets oplevert. Deze patronen slijten in.
Zo rond ons zevende levensjaar zijn er een aantal programma’s up and running in onze geest. Vanaf dat moment, komen onbewuste gedachten (ego) aan het stuur. Die gedachten creëren overtuigingen. Deze triggeren emoties. En emoties zetten aan tot handelen. Ons denken en doen vindt vanaf dat moment steeds vaker automatisch plaats. Zodra jij je bewustzijn ontwikkelt, spreek je niet alleen andere gebieden in je brein aan, je creëert ook andere hersengolven (zie kader).
Er zijn verschillende staten waarin ons brein kan verkeren.
Hoge Bèta:
Aandacht en focus lekt weg naar alle kanten. Je bent niet in het hier en nu. Je handelt vanuit stress en spanning. Je wordt (routinematig) geleefd in plaats van dat je leeft! Deze staat van ons brein leunt tegen depressie.
Lage Bèta:
Je aandacht is nu wel gericht, maar door externe prikkels. Je wordt dus nog steeds geleid door prikkels uit de omgeving en niet door bewuste keuzes. Dit is de staat waarin de meeste mensen de afgelopen jaren hebben geleefd. De gedachten die jij bewust en onbewust van jezelf en je omgeving hebt, bepalen je emoties en gedrag.
Alpha en lage Theta:
Op het moment dat jij vol concentratie zwemt, fietst of hardloopt, verkeer je in deze toestand. Je gaat volledig op in het moment. Net zoals de geconcentreerde musicus, kunstenaar of ambachtsman. In deze staat is je aandacht verbonden met je hart (voelen). De tijd vliegt voorbij en je bent vaak heel creatief. Je kan ook in deze staat terechtkomen als je een mooi boek leest of muziek luistert. In deze staat kom je in Flow, maar het is kortdurend en je hebt er nog een activiteit of omgeving voor nodig.
Alpha, Theta en Delta in combinatie met lage Bèta:
In deze staat vibreren alle frequenties harmonieus samen. Je voelt je verbonden met alles. Je kan gebruik maken van het beste van alle hersengolven: denken en voelen, intuïtie en inspiratie, en wijsheid en vrede via de deltastaat. Aandacht wordt niet door prikkels van buitenaf, maar ook niet van binnenuit gestuurd. Je leeft via het hart in verbinding met alles. Mensen als Boeddha en Eckhart Tolle leven vanuit deze breinstaat.
AAN DE SLAG
We kunnen dus constateren dat aandacht een belangrijke pijler is in de verschillende hersengolven. Bewustzijn kan je daarom onder andere via aandachtstraining ontwikkelen. Ook mag je stellen: hoe hoger het bewustzijn is, hoe meer gelukservaring! In dit artikel vind je een aantal oefeningen waarmee je je brein kunt trainen. Je zal merken dat je overal en altijd kan groeien in bewustzijn.
Sport, ons lichaam en de natuur zijn daarin heel bruikbaar. Net zoals dit winterseizoen. Maak dus gebruik van deze tijd waarin je niet op de automatische piloot kan trainen en leven. Train je brein om (nog) meer vanuit bewustzijn te leven en te sporten. Heb het lef en doorzettingsvermogen om andere hersengolven en meer Flow te creëren. En betreedt het terrein van de ongekende mogelijkheden!
Bronnen
- Body Mind Mastery, training for sport and life – Dan Millman
- Minder moeten, meer Flow – Jan Bommerez
- De kracht van het NU: gids voor spirituele verlichting – Eckhart Tolle
- FLOW – Psychologie van de optimale ervaring – Mihaly Csikszentmihalyi
Dit artikel werd geplaatst in de online special Beter Worden in het magazine TRANSITION.